Türk Kültüründe Vampirler

Türk Kültüründe Vampirler

Seçkin Sarpkaya & Mehmet Berk Yaltırık

Sayfa Sayısı: 170, Basım Yılı: 2018, Karakum Yayınevi

Doğaüstü yaratıklara inanıyorum çünkü bu gezegen, üzerinde tek marifeti alet kullanmak olan insanoğlunun yaşayamayacağı kadar mucizelerle dolu. Türkiye’de yaşayan bir fantastik-korku severin en büyük derdi okuyacak, öğrenecek, izleyecek malzemenin azlığıdır. Bu kitap Türk tarihindeki mevcut malzemeleri bir araya getirerek size güzel bir yemek sunuyor. Yazarlar, vampir nedir sorusundan başlıyor, dünyadaki inanışlardan devam ederek Türk kültüründe geçmişten günümüze vampir olgusunu inceliyor, bu sırada Türkçe kaynaklardan, masallardan, yazılmış kitaplardan örnekler de veriyor. Kitap sıkmayan dili, verilen güzel örnekler ve bölümlerin birbirine bağlanışı açısından çok güzel bir çalışma olmuş.

Kitapta beni memnun etmeyen iki nokta var; birincisi Voyvoda III. Vlad Tepeş’den ve Osmanlı bağlantısından bahsedilmemesi. Merak edenler için yazının en sonunda kendi fotoğrafının altında kısa bir bilgi paylaşımı yaptım. İkincisi ise Tarihçi (The Historian)- Elizabeth Kostova kitabından bahsedilmemesi ki Tarihçi’de hikayenin önemli bir kısmı İstanbul’da geçer ve şahane bir vampir romanıdır, bizim için önemli olduğunu düşünüyorum, görememek büyük hayal kırıklığıydı. Bunun dışında iki yazarın kitabı ikiye bölmesi ve birbirini tekrar etmemesi güzel, içerik illüstrasyonlarla zenginleştirilse çok daha güzel olabilirdi. Vampirlere ve doğaüstü varlıklara ilginiz varsa kaçırılmayacak bir kaynak kitabı.

Yazının devamında kitaptan beğendiğim kısımların alıntılarını paylaşacağım, süprizi kaçsın istemiyorsanız bu cümlenim sonundan itibaren ayrılabiliriz, şimdiden iyi okumalar dilerim.

Vampir, bir tür yaşayan ölüdür ve gömüldüğü yerden çıkıp gelerek yaşayanların kanını emen bir ceset veya ruhsuz bir bedendir.

Türk Vampirleri arasında başlıcaları; Yek, Obur, Upir, Veber, Yalmavuz, Cadı, Albastı, Dev, Emegen, Erlik Han, Celbegen.

“Pertev Naili Boratav, Türk kültüründeki cadının Avrupa inançlarındaki vampirle eş olduğunu belirtirken cadıların mezarlardaki yeni gömülmüş ölüleri yediğini ve geçmişte cadıları etkisiz hale getiren uzman cadılar olduğunu ifade eder. Türkiye sahası masallarına baktığımızda da cadıların evlerine hapsettikleri çocukları yedikleri görülür. Afyonkarahisar’dan derlenen bir masalda ise cadı, evine hapsettiği kız kaçınca kızın evini bulur ve kızın kapıdan uzattığı parmağından kanını emer.”

“Türk kültüründe vampir olarak kabul edebileceğimiz mitolojik varlıklar, mitler, destanlar, halk inançları, efsaneler ve masallarda vardır. Vampir kelimesinin kökeni Türkçedir. Kırım, Batı Sibirya ve Balkanlarda yaşayan Türklerim dilindeki upir ve benzeri ifadeler batıdaki vampir kelimesinin kökenini teşkil etmektedir.”

“Lisan-ı tatarda “obur”caduya ve sihirbaz avrete ve mezarda dirilene derler.” Evliya Çelebi, Seyahatname (XVII. yy)

Evliya Çelebi Seyahatname 7. Ciltte 24 Nisan 1666 tarihinde Kafkaslar’da tanık olduğu gökyüzünde geçen Obur-Uyuz Cengi’nden bahseder.

Bram Stoker’ın Batı korku edebiyatının önemli eserlerinden sayılan Dracula (1897) adlı romanını yazarken, ünlü Türkolog Arminius Vamberly’den edindiği bilgilerden faydalandığı bilinmektedir.

Türkçe edebiyatta ilk korku romanı aynı zamanda ilk vampir romanı Kazıklı Voyvoda - Drakula İstanbul’da 1928 yılında Ali Rıza Seyfi tarafından yazılmıştır.

BKumbay, 31.08.2019

 

Kazıklı Voyvoda olarak bilinen III.Vlad Tepeş 1431 yılında Macaristan’ın Segesşvar bölgesinde doğdu. III.Vlad’ın dedelerinin Eflak bölgesinde yaşadığı, Eflak bölgesinin en köklü ve güçlü ailesi olarak bilinir. Moğol istilası sırasında Anadolu’ya gelen Bizans ve Rumeli toprakları üzerine akın yapan Osmanlı Türkleri, kısa sürede Tuna kıyılarına dayanan ve yer arayan Türk akıncıları karşısında III.Vlad’ın ataları çaresiz kalmış ve Türk tabiine girmişlerdir. III.Vlad’ın babası (II.Vlad) 1431 yılında Osmanlı İmparatorluğuna karşı müttefik bulmak için Almanya’nın Nürnberg şehrinde bulunan ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerini yöneten kraliyet ailelerinden gelen prenslerin kurduğu ejderha tarikatına katıldı. (Adı geçen tarikat günümüzde halen devam etmekte, faaliyetlerini vakıf adı altında sürdürmektedir). II.Vlad’ın asıl amacı Osmanlı akınlarını durdurmaktı. Bu örgüte girdikten sonra ejderha sembolünü ailenin simgesi yaptı ve bu sebeple ona Romen dilinde ejderha manasına gelen “Drakul” ismi verildi. Bu nedenle oğullarına ejderhanın oğlu manasına gelen Drakula adı verildi. Böylece Prens III.Vlad doğduğunda Drakula adıyla anılmaya başlandı. Tabii III.Vlad’da babası gibi Türklerin himayesine girmeyi reddetti. Daha sonra prens III.Vlad’ın babası (II.Vlad) Türk saldırılar karşısında pes ederek tekrar Osmanlı İmparatorluğuna bağlandı.

III.Vlad, 12 yaşındayken babasının Osmanlılarla yaptığı anlaşma gereği, 1442 yılında küçük kardeşi Radul ile birlikte Edirne sarayında tutuluyordu. İşte asıl efsane burada başladı, Şehzade Mehmed (II.Mehmed) ile birlikte Molla Gürani’den eğitim alan Drakula 1448 yılına kadar Osmanlı ülkesinde kaldı. Osmanlı’da iken sürekli öldürülme korkusu yaşadığı ve bu dönemde aklını yitirip sadistleştiği ve psikopatlaştığı söylenir.

Drakula adı verilen prens III.Vlad otoritesini sağlamlaştırmak için hükümdarlığı boyunca uyguladığı terörle her yere korku saldı. Romen kayıtlarında cellat, Almanların cadı, Türklerin Kazıklı Voyvoda dediği prens Drakula, işkenceleri ile ün salmıştır. Her işkenceleri adeta şenlik havasında yapmıştır. Drakula’nın en sevdiği işkence şekli olan kazık işkencesiydi. Kazığa geçirdiği insanların oluşturduğu bir dairenin ortasında saray halkı ile beraber yemek yemekten büyük zevk alırdı. Eline Türk esirler geçince, ayaklarındaki derinin yüzülmesini, açığa çıkan etin üzerine tuz dökülmesini ve ızdırabın artması için keçilere yalatılmasını emrederdi. Venedik elçileri şapkalarının düşmesinden çekindikleri için önünde eğilemeyince, şapkalarını kafalarına çivilemiştir. Bir gün şehirdeki bütün dilencileri çağırtarak büyük bir ziyafet verdi. Dilencileri iyice doyurduktan sonra masayı ateşe verdirip, hepsini diri diri yaktı. Bir defa da birkaç kadının göğüslerini kestirip yerlerine çocuklarının başlarını diktirmişti. Bazı kadınları da kazanlara attırıp haşlatıyor, etlerini çocuklarına yediriyordu. İnsanları doğramak, kazanlarda kaynatmak için özel yöntemler uygulamıştı. Bir gün eşek üzerinde tesadüf ettiği bir papazı eşekle birlikte kazığa geçirtti. Hamile olduğunu söyleyen bir sevgilisinin karnını yarıp doğru söyleyip söylemediğine bakmıştı. Dil öğrenmek için Eflak’a gelen dört yüz Macar ve Erdelli genci casus oldukları gerekçesi ile diri diri yaktı. Bohemyalı altı yüz kadar tüccarı da Pazar yerinde kazığa vurdurdu.

Drakula, katoliklerden bir prenses ile evlenip, himayesini genişletmesiyle ve Macar kralının desteğini de almasıyla birlikte, 1459 yılından itibaren Osmanlı’ya ödemesi gereken vergiyi ödememeye başladı. Drakula, 1460-1461 yılları arasında Tuna nehrini geçerek bölgede katliamlar yapmıştır. Binlerce Türk ve Bulgar öldürmüştür. Bunun üzerine 1462 yılında Sultan II.Mehmed Eflak Voyvodası üzerine sefere çıkmıştır. Osmanlı askerleri 1462 de Targovişte kalesini alınca III.Vlad yani Drakula, daha fazla dayanamayıp Macaristan’a kaçtı ve kardeşi Radu tahta geçti. Fatih Sultan Mehmet’in saldırısından çekinen Macar kralı Corvinus, Drakula’yı tutuklatıp hapsetti ve 12 yıl boyunca tutsak kaldı. 1475 yılında kardeşi Radu ölünce Drakula tahta geçmek ve Macar desteğini almak için katolik olmayı seçti. 1476 yılında ülkesine dönerek tahtı ele geçirdi. III.Vlad Tepeş’in tekrar Eflak Voyvodası ilan edilmesinden sonra Osmanlı akıncıları tekrar sefere çıkmış ve Drakula Osmanlı akıncıları tarafından Aralık 1476 Bükreş yakınlarında öldürülmüştür.

Kazıklı Voyvoda Yani Vlad Tepeş (III.Vlad), Romanya Tarihinde kahraman olarak anılmaktadır. Romanya ordusu ürettiği bir helikoptere onun ismini vermiştir. Hüküm süresi boyunca bir çok vahşete imza atmış olan Vlad kan dökücülüğü sebebiyle vampir olarak efsaneleşmiş ve filmlere konu olmuştur.

Kaynak: tarihkitabi.com